กรมสุขภาพจิต ปรับระบบบริการเชิงรุก  เตรียมเปิดซุปเปอร์คลินิกรักษาโรคจิตเวชเฉพาะโรคที่โรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่นราชนครินทร์แห่งแรก เริ่มโรคจิตเภท และโรคจิตเวชในผู้สูงอายุ พร้อมเริ่มในปลายปีนี้ เพื่อสร้างระบบการดูแลรักษาผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง ครบวงจรเชื่อมโยงถึงระดับชุมชนทุกแห่ง และเป็นศูนย์ข้อมูลผู้ป่วยจิตเวชของเขตสุขภาพที่ 7  รู้จักบ้านของผู้ป่วยทุกคน  และเพิ่มระบบป้องกัน ส่งเสริมเพื่อลดการเจ็บป่วยทางจิตเวชทุกโรค  พร้อมทั้งผลักดันให้เป็นโรงพยาบาลเชี่ยวชาญการป้องกันการฆ่าตัวตายของไทยและในระดับอาเซียน    

บ่ายวันนี้ ( 12 กันยายน  2560 ) นาวาอากาศตรีนายแพทย์บุญเรือง  ไตรเรืองวรวัฒน์ อธิบดีกรมสุขภาพจิตและคณะ ตรวจเยี่ยมโรงพยาบาล(รพ.)จิตเวชขอนแก่นราชนครินทร์ จ.ขอนแก่น  เพื่อติดตามความคืบหน้าและปัญหาอุปสรรคในการจัดบริการดูแลประชาชนที่อยู่ในเขตสุขภาพที่ 7  ที่มีปัญหาเจ็บป่วยทางจิตเวช ซึ่งมี 4 จังหวัด ได้แก่  ขอนแก่น ร้อยเอ็ด  มหาสารคาม   และกาฬสินธุ์  ประจำปีงบประมาณ 2560  และให้สัมภาษณ์ว่า ในภาพรวมของการจัดบริการเพื่อเพิ่มการเข้าถึงบริการของผู้ป่วยจิตเวชในเขตสุขภาพที่ 7  พบว่าการเข้าถึงบริการมีแนวโน้มดีขึ้น  จำนวนผู้ป่วยนอกเฉลี่ยวันละ 400 คน   ผู้ป่วยในเฉลี่ยวันละ 171 คน นอนเฉลี่ยคนละ 21 วัน  โรงพยาบาลทุกระดับในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 7 มีระบบการดูแลผู้ป่วย    จิตเวชและจิตเวชฉุกเฉินครอบคลุมร้อยละ 83  ทำให้ผู้ป่วยโรคจิตเภทเข้าถึงบริการมากขึ้น เช่นโรคจิตเภทเข้าถึงการรักษาร้อยละ 79  สูงเกินเป้าที่ตั้งไว้ร้อยละ 68  โรคซึมเศร้าเข้าถึงบริการร้อยละ 52  เด็กที่มีพัฒนาการล่าช้าได้รับการกระตุ้นแก้ไขร้อยละ 95 ผู้ป่วยจิตเวชที่เกิดจากการใช้ยาเสพติดไม่กลับไปเสพซ้ำใน 3 เดือนหลังบำบัด ร้อยละ 96 

อธิบดีกรมสุขภาพจิตกล่าวว่า ในการพัฒนางานบริการของรพ.จิตเวชในฐานะที่เป็นศูนย์เชี่ยวชาญการดูแลรักษาผู้ป่วยจิตเวช   ได้มอบนโยบายให้รพ.จิตเวชขอนแก่นฯปรับโฉมดำเนินการ 3 เรื่อง ประการแรกคือการเปิดคลินิกรักษาโรคจิตเวชเฉพาะโรคหรือเรียกว่าซุปเปอร์คลินิกเพิ่มขึ้นจากคลินิกรักษาโรคทางจิตเวชทั่วไป เป็นแห่งแรกในประเทศ   โดยใช้คลินิกรักษาทั่วไปเป็นจุดคัดกรองผู้ป่วย และส่งพบผู้เชี่ยวชาญรักษาต่อทันที   เพื่อสร้างความพร้อมเป็นศูนย์เชี่ยวชาญรักษาผู้ป่วยโรคจิตเวชเฉพาะโรคซึ่งมีอาการและใช้การรักษาแตกต่างกัน      เนื่องจากรพ.แห่งนี้มีศักยภาพสูงมากมีประสบการณ์และความเชี่ยวชาญที่สั่งสมมากกว่า 40 ปี โดยจะเริ่ม 2 โรคก่อนคือโรคจิตเภท และโรคจิตเวชในผู้สูงอายุ    มีการดูแลผู้ป่วยเป็นเครือข่ายเชื่อมโยงไปถึงหมู่บ้าน   ซึ่งคาดว่าในแต่ละหมู่บ้านจะมีผู้ป่วยจิตเวชไม่เกิน 1-2 คน  สามารถติดตามผู้ป่วยได้ทุกคน เนื่องจากขณะนี้ทุกบ้านมีโทรศัพท์มือถือ  การติดตามผู้ป่วยจะดีขึ้นกว่าในอดีต โดยจะเริ่มเปิดในช่วงปลายปีนี้ 

ประการที่ 2 คือการดำเนินการเชิงรุก เพื่อการส่งเสริมป้องกัน  ลดอัตราการเจ็บป่วยทั้งในเด็กและผู้ใหญ่  เพื่อให้ประชาชนในเขตสุขภาพมีสุขภาพจิตดี  หากเจ็บป่วยก็สามารถเข้าถึงบริการอย่างมีคุณภาพ โดยให้รพ.จิตเวชขอนแก่นฯเป็นศูนย์ข้อมูลด้านสุขภาพจิตของเขตสุขภาพที่ 7 สามารถคาดประมาณอัตราการเจ็บป่วยด้านจิตเวชของประชาชนในแต่ละโรคได้   โดยใช้ฐานข้อมูลจากผู้ป่วยที่เข้ามารักษาในโรงพยาบาล เป็นตัวพยากรณ์การเกิดโรคในชุมชน  ขณะเดียวกันจะมีการวัดระดับความสุขของคนในชุมชน ซึ่งเป็นตัวสะท้อนคุณภาพชีวิตประชาชน จะทำให้งานบริการครบวงจรยิ่งขึ้น  

และประการที่ 3 คือการป้องกันปัญหาการฆ่าตัวตาย ซึ่งกรมสุขภาพจิตมีนโยบายให้รพ.จิตเวชขอนแก่นฯมีความเชี่ยวชาญการป้องกันการฆ่าตัวตายของประเทศและในระดับอาเซียน สร้างองค์ความรู้เทคโนโลยีด้านนี้ขยายผลใช้ทั่วประเทศ    ซึ่งเป้าหมายในปี 2560 นี้ จะลดอัตราการฆ่าตัวตายไม่เกินอัตรา 6.3 ต่อแสนประชากร  ซึ่งอัตรานี้ยังสูงกว่าหลายประเทศในอาเซียน  โดยได้ให้ศึกษาสาเหตุการฆ่าตัวตายและปัญหาจิตเวชว่ามีความแตกต่างจากพื้นที่อื่นๆอย่างไร  โดยเฉพาะจังหวัดขอนแก่นเป็นเมืองการศึกษา  มีผู้ที่อยู่ในระบบการศึกษาจำนวนมาก ซึ่งอาจมีปัญหาพฤติกรรมและอารมณ์เข้ามาเกี่ยวข้องกับปัญหาการฆ่าตัวตาย

ทางด้าน นายแพทย์ณัฐกร จำปาทอง  ผู้อำนวยการรพ.จิตเวชขอนแก่นฯ กล่าวว่า ในการพัฒนาด้านองค์ความรู้การป้องกันการฆ่าตัวตาย ในปีงบประมาณ 2561 นี้  ได้จัดงบประมาณจำนวน 1.5 ล้านบาท ทำวิจัยเรื่อง การพยายามทำร้ายตัวเองของประชาชนไทยทั่วประเทศ เพื่อลดและป้องกันการฆ่าตัวตายสำเร็จ ซึ่งจากข้อมูลวิชาการที่ศึกษาจากกลุ่มผู้ป่วยที่มารับบริการทั่วประเทศ พบว่าคนที่พยายามฆ่าตัวตายครั้งแรกจะมีความพยายามซ้ำใน 1 ปีประมาณร้อยละ 40 โดยใช้เวลาศึกษา 1 ปี  

นอกจากนี้ในปีนี้ รพ.ได้ร่วมมือกับกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงมนุษย์ บำบัดฟื้นฟูสุขภาพจิตให้แก่คนไร้ที่พึ่ง ดำเนินการที่ศูนย์ฟื้นฟูสมรรถภาพดอนดู่ อ.เมือง  มีพื้นที่ 100 กว่าไร่ เน้นทำการเกษตรสอดคล้องกับพื้นเพของประชาชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ   โดยร่วมมือกับบ้านเมตตา จ.นครราชสีมา ซึ่งมีคนไร้ที่พึ่งอยู่ในความดูแล   760 คน  รุ่นแรกนี้ดำเนินการ 30 คน  ส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ 70 จะป่วยเป็นโรคจิตเภท  โดยให้บริการรักษาจนอาการดีขึ้นและจัดโปรแกรมการฟื้นฟูให้ผู้ป่วยมีทักษะ 6 ด้าน ในการดำเนินชีวิตอย่างมีคุณภาพ ประกอบด้วย ทักษะด้านการดูแลตนเอง  การพักผ่อน  การใช้ชีวิตในสังคม  การอยู่ร่วมกันภายในบ้าน ด้านการงานและอาชีพ การใช้ชีวิตในชุมชน เริ่มดำเนินการในเดือนมิถุนายน 2560   โดยฝึกอาชีพทำการเกษตรหลายรูปแบบ เช่นปลูกผักปลอดสารพิษ  เพาะเห็ดนางฟ้า     ปลูกกล้วย แปรรูปกล้วยเช่นทำกล้วยฉาบ ส่งจำหน่ายตลาดชุมชนและในรพ.จิตเวชขอนแก่นฯทุกวัน รายได้เฉลี่ย 2,000 บาทต่อเดือน  แนวโน้มการตอบรับผลผลิตดีขึ้น   ส่วนในด้านตัวผู้ป่วย พบว่าอาการดีขึ้น  มีทักษะการใช้ชีวิตดีขึ้น มีจุดมุ่งหมายในชีวิตชัดเจนขึ้น    ในจำนวนนี้มี 2 คน ที่อาการดีขึ้นเป็นปกติ ญาติรับกลับไปอยู่บ้านแล้ว