ไม่ทำงาน ไร้ความกระตือรือร้นในการทำสิ่งต่างๆ ได้แต่ใช้ชีวิตวันต่อวัน หรือไม่ก็เพียงแค่ไถฟีดโซเชียลมีเดียแก้เบื่ออย่างไร้จุดหมาย อาการเหล่านี้มีชื่อเรียกว่า “NEETs” หรือ “Not in Education, Employment, or Training” เป็นรูปแบบพฤติกรรมที่มักพบได้ในกลุ่มคนไทยรุ่นใหม่โดยเฉพาะช่วงอายุ 15–29 ปี ซึ่งกำลังจะกลายเป็นปัญหาใหญ่ในอนาคต และอาจมีผลกระทบหลายด้าน ทั้งในระดับปัจเจก ครอบครัว และระดับประเทศ โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาจากแนวโน้มโครงสร้างประชากรและเศรษฐกิจของไทยในปัจจุบัน
NEETs เป็นสภาวะจิตใจและวิถีชีวิต โดยหลัก ๆ เริ่มมาจากการเกิดความรู้สึก “หล่นออกจากระบบสังคม” เช่น รู้สึกว่าไม่เข้ากับที่โรงเรียน มหาวิทยาลัย หรือการทำงานที่ต้องอยู่ใต้คำสั่ง เรียกได้ว่ารู้สึกไม่มีที่ให้เราได้เป็นตัวเอง ซึ่งใครหลาย ๆ คนเคยลองเข้าไปอยู่แล้ว แต่อึดอัด ต้องเฟค ต้องแข่งขัน ต้องต่อสู้เพื่อให้ “เหมือนคนอื่น” หรือ “เข้ากับคนกลุ่มนั้นได้” เป็นลักษณะของการพยายามทำเพื่อให้ได้รับการยอมรับ หรือการอยู่รอดแม้จะต้องทิ้งตัวตนของตัวเองก็ตาม
หรือในอีกทางหนึ่ง ก็อาจเกิดจากการที่คนเรามีความฝัน มีวิสัยทัศน์ มีจินตนาการ แต่ต้องมาพบกับความจริงที่ทำให้รู้สึกว่า จุดหมายของตนเองที่วาดฝันไว้ “ไกลเกินจะเริ่ม” ทั้งอาจจะเพราะตัวเองมีต้นทุนต่ำ การขาดโอกาสการสนับสนุน ไปจนถึงการถูกปฏิเสธจากสถานการณ์บางอย่าง เช่น ปฏิเสธการจ้างงาน หรือเผชิญกับความผิดหวังซ้ำ ๆ ซึ่งทั้ง 2 ปัจจัยนี้ จะทำให้คนรุ่นใหม่เริ่มเกิดความชินชาต่ออารมณ์ และเลือกที่จะหลีกหนีการเผชิญหน้ากับความเจ็บปวด ด้วยการตัดการเชื่อมกับร่างกาย หรือที่เรียกว่าส่งจิตออกนอก ทั้งการหาสิ่งยึดเหนี่ยวจากสังคมออนไลน์ โซเชียลมีเดีย หรือเกิดการเสพติดกับอะไรบางอย่าง แต่ในใจลึก ๆ กลับรู้สึกผิดเหมือนมีเสียงในหัวที่คอยด่า คอยกดดัน คอยถามว่า “เมื่อไหร่จะลุกขึ้นมารับผิดชอบชีวิตตัวเอง”
โดยปัจจุบันนี้ กลุ่มคนที่มีแนวโน้มตกอยู่ในภาวะ NEETs มีมากขึ้นเรื่อย ๆ ด้วยเหตุผลทั้งจากสภาวะเศรษฐกิจฝืดเคือง ที่กลุ่มคนจบใหม่หางานยาก ได้รับรายได้ต่ำที่เพียงพอแต่การประทังไปวันต่อวัน ไม่มีเงินเพียงพอมาเป็นทุนในการทำกิจกรรม หรือสร้างสรรค์สิ่งที่ตัวเองชอบ หากเป็นในวัยเรียน ก็อาจจะเป็นทั้งความไม่สอดคล้องของระบบการศึกษา กับทักษะที่ตลาดแรงงานต้องการ และเรื่องของสังคมที่ตีกรอบไม่ให้เป็นตัวของตัวเอง เช่น พิธีรับน้องที่ไม่สร้างสรรค์ หรือค่านิยมของสถาบัน นอกจากนี้ ภาระครอบครัวหรือปัญหาทางจิตใจ ก็เป็นปัจจัยที่ทำให้ไม่สามารถเข้าร่วมการศึกษา หรือทำงานได้ เช่น การอยู่บ้านเพื่อดูแลพ่อแม่ หรือการไม่อยากเข้าระบบทำงานที่กดดัน เป็นต้น
คนกลุ่ม NEETs ปัญหาใหญ่ในอนาคต
การเกิดขึ้นของสภาวะ NEETs ในกลุ่มคนรุ่นใหม่ ที่เป็นแรงงานสำคัญของไทยจะหายไปเกินครึ่ง แต่ที่น่ากลัวคือไม่ใช่แค่ “จำนวนแรงงานที่ลดลง” แต่คือ “การขาดหายของพลังสร้างสรรค์” เพราะคนกลุ่มรุ่นใหม่มักเป็นกลุ่มที่คิดต่าง ซื่อตรงกับตัวเองสูง ไม่ยอมเอาตัวไปแลกเพื่อสิ่งที่ไม่มีความหมาย หากพวกเขาไม่สามารถหาช่องทางในการใช้พลังนั้น ระบบเศรษฐกิจก็จะเสียคนที่อาจเป็น นักคิดใหม่ๆ ศิลปิน นักพัฒนา นักวางระบบ หรือแม้แต่เจ้าของธุรกิจนอกกรอบ ที่เศรษฐกิจไทยกำลังขาดแคลนอย่างรุนแรง และในระยะยาว ถ้าจำนวน NEETs เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องโดยไม่มีระบบรองรับหรือนโยบายที่เข้าใจพวกเขาจริง ๆ ประเทศไทยจะมีกลุ่มคนวัยแรงงานที่กลายเป็น “เงา” ในระบบเศรษฐกิจ รัฐต้องแบกรับระบบสวัสดิการที่ถูกกดดันจากคนที่ไม่มีรายได้และไม่สามารถเสียภาษีมากขึ้น การเติบโตทางเศรษฐกิจที่เชื่องช้า เพราะขาดแรงงานที่คิดและขับเคลื่อนระบบใหม่และสุดท้ายคนที่ออกจากระบบตั้งแต่ต้นมักไม่สามารถกลับเข้าสู่ระบบได้ง่าย ทำให้ลดศักยภาพในการแข่งขันของประเทศในระยะยาว นอกจากนี้คนที่ตกอยู่ในสถานะ NEETs มักเผชิญกับความเครียด ความรู้สึกไร้ค่า หรือซึมเศร้า ซึ่งบางกรณีอาจนำไปสู่ปัญหาความรุนแรงในครอบครัวหรืออาชญากรรม
ทั้งนี้ การเกิดขึ้นของคนกลุ่ม NEETs ยังไม่สอดรับกับสังคมผู้สูงอายุของไทย ที่ในอนาคตถ้าคนรุ่นใหม่กลายเป็น NEETs จำนวนมาก ก็จะไม่มีแรงงานมารองรับผู้สูงวัยที่เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ กลายเป็นปัญหารอบด้าน ที่จะฉุดรั้งประเทศไทยให้เข้าสู่ยุคมืดเลยก็เป็นได้ ดังนั้นประเทศไทยควรมีแนวทางแก้ไขที่อย่างเร่งด่วน เพื่อตัดไฟตั้งแต่ต้นลม โดยอาจพัฒนาหลักสูตรการศึกษาที่ตอบโจทย์ตลาดแรงงานจริง มีการสร้างระบบสนับสนุนแบบเฉพาะกลุ่ม เช่น ศูนย์แนะแนวอาชีพ หรือระบบโค้ชชิ่ง มีการสร้างพื้นที่ทางสังคมสำหรับกลุ่มเปราะบาง และออกนโยบายรัฐที่ไม่แค่แจกเงิน แต่ส่งเสริมให้คนกลับเข้าสู่ระบบอย่างยั่งยืน เพราะคนกลุ่ม NEETs ไม่ใช่คนที่อยาก “อยู่บ้านเฉยๆ” มาตั้งแต่แรก แต่เขาเป็นคนมีความฝัน มีความเป็นตัวของตัวเอง หากได้รับการสนับสนุน สร้างพื้นที่ให้เขาได้แสดงพลังของตัวเอง เราอาจจะมีแรงงานรุ่นใหม่ที่ไม่เพียงแค่ขับเคลื่อนเศรษฐกิจด้วยแรง แต่ด้วยไอเดีย มุมมอง และพลังสร้างสรรค์ที่ระบบเดิมไม่เคยให้พื้นที่มาก่อน
ข่าวเด่น