“มะเร็งเต้านม” เป็นปัญหาสาธารณสุขของโลก รวมทั้งประเทศไทย หลายคนยังไม่ทราบว่า มะเร็งเต้านมพบในผู้ชายด้วย ดังนั้นนพ.อาคม เชียรศิลป์ ที่ปรึกษาชมรม Thai Breast Friends   แห่งประเทศไทย ซึ่งท่านเป็นแพทย์ผู้ได้รับรางวัล Eminent Scientist of the Year 2007 ASIA สาขาการศึกษาและวิจัยทางคลินิก ด้านมะเร็งวิทยาจึงเขียนบทความนี้ สำหรับทุกคน ทุกเพศ ทุกวัย อาจถือเป็นบทความแรกที่เขียนถึงมะเร็งเต้านมระยะลุกลาม ที่ออกเผยแพร่ในช่วงเดือนตุลาคม ซึ่งถือเป็นเดือนแห่งการรณรงค์มะเร็งเต้านม (Breast Cancer Awareness Month) เรารู้จักกันดีกับ “สัญลักษณ์โบว์สีชมพู” ในเดือนนี้แคมเปญเกือบทั้งหมดจะเน้นเรื่องการดูแลสุขภาพของเต้านมด้วยตนเอง การตรวจหามะเร็งตั้งแต่ระยะแรก และยังมีคำขวัญว่า “มะเร็งเต้านมระยะแรก มีโอกาสหาย (ขาด) ได้”

ในฐานะเป็นหมอที่รักษาดูแลผู้ป่วยมะเร็งเต้านม นพ.อาคม มีข้อสังเกตว่า มะเร็งเต้านมระยะลุกลาม (เซลล์มะเร็งลุกลามเข้าต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้ หรือแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ) โดยเฉพาะกรณีที่แพทย์สามารถผ่าตัดเอามะเร็งที่กระจายออกหมด มีโอกาสหายได้เช่นกัน เพียงแต่กระบวนการรักษาจะมีความซับซ้อนกว่า ใช้เวลานานกว่าเท่านั้นเอง โดยจากข้อมูลทางวิชาการพบ ร้อยละ 30 ของมะเร็งเต้านมระยะแรก มีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมระยะลุกลาม แต่ปัจจุบันการรักษามะเร็งเต้านมระยะลุกลาม มีความก้าวหน้าขึ้นมากจนนึกไม่ถึง ผู้ป่วยมะเร็งลุกลาม มีโอกาสหายได้ หรือควบคุมโรคได้หลายครั้ง ผู้ป่วยสามารถดำเนินชีวิตได้เป็นปกติ เป็นผลทำให้บนโลกใบนี้ มีผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะลุกลามเพิ่มมากขึ้นกว่าในอดีต

นพ.อาคม มีความเห็นว่า ปัจจุบัน การรณรงค์เกี่ยวกับมะเร็งเต้านม ควรจะมีเนื้อหาสาระของมะเร็งเต้านมระยะลุกลาม รวมอยู่ด้วย จะได้เป็นขวัญกำลังใจให้กับผู้ป่วยกลุ่มนี้ด้วย เพราะปัจจุบันความรู้ทางวิทยาศาสตร์การแพทย์มีมากมาย และลงลึกถึงระดับโมเลกุล (DNA) มีผลทำให้การรักษาโรคมะเร็ง พัฒนาไปไกลมาก เช่น เราสามารถจัดผู้ป่วยมะเร็งเต้านมออกเป็นกลุ่มตามลักษณะการแสดงของยีน (DNA) ว่าแต่ละกลุ่มควรจะรักษาอย่างไร เป็นการแพทย์เฉพาะบุคคล (Personalized Medicine) คือผู้ป่วยมะเร็งแต่ละคน จะมีแผนการรักษาเฉพาะตนเอง อาจใช้ยาเคมีบำบัดหรือไม่ใช้ก็ได้ มีทางเลือกมากมาย แม้แต่ผู้ป่วยมะเร็งที่โรคกลับมาเป็นซ้ำ ครั้งที่ 1, 2 หรือ 3  อาจมีการแสดงออกของยีนแตกต่างไปจากโรคมะเร็งเต้านมต้นกำเนิด ซึ่งแผนการรักษาอาจเปลี่ยนไป ที่สำคัญการพัฒนาการรักษาและยา เพื่อเอาชนะการดื้อยาของเซลล์มะเร็ง อาจออกมาในรูปของยาขนานใหม่ หรือนำยาเดิมมาใช้ร่วมกับสูตรยาขนานใหม่ เพื่อใช้รักษาผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะลุกลาม ในกลุ่มที่มีตัวรับฮอร์โมนเอสโตรเจนเป็นบวก (ER+) แม้ว่าจะมีการกระจายของโรคไปที่อวัยวะอื่นๆ แล้ว แต่ผู้ป่วยยังอยู่ในสภาพร่างกายที่ดี ก็สามารถรักษาได้ โดยหลีกเลี่ยงการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด ที่ประชาชนหรือแม้แต่แพทย์บางท่าน ยังมีความกลัวอยู่เป็นนิรันดร์ ดังนั้นจะเห็นว่าทุกอย่างบนโลกใบนี้ มีการเปลี่ยนแปลงทั้งดีและไม่ดี จะว่าไปแล้ว วงการแพทย์ทุกสาขาโดยเฉพาะมะเร็ง มีแต่การเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นตลอดเวลา ทำให้ผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะลุกลาม มีคุณภาพชีวิตที่ดี และมีชีวิตที่ยืนยาวได้ (Cancer Survival)

รวมทั้งชี้แนะให้เห็นความสำคัญของการติดตามผลการรักษาของแพทย์ที่ดูแลได้อย่างถูกต้อง เหมาะสม ร่วมกับการดูแลสุขภาพด้วยตนเอง เฝ้าระวังการกลับมาของโรค เพื่อให้ผู้ป่วยมะเร็งกลุ่มนี้อยู่กับโรคมะเร็งได้อย่างปกติสุข และแสดงให้เห็นว่ามะเร็งเต้านมระยะลุกลาม ไม่ใช่ระยะสุดท้ายของชีวิตอีกต่อไป