“คลองปานามา” โครงการวิศวกรรมที่ใหญ่ที่สุดเท่าที่เคยมีการขุดคลองโดยมนุษย์ขึ้นมา โดยคลองนี้เป็นเส้นทางสำคัญของการเดินเรือของโลก เรือขนส่งสินค้าทั่วโลกจะต้องเดินทางผ่านคลองนี้ เนื่องจากเป็นทางเชื่อมระหว่างมหาสมุทรแปซิฟิกและมหาสมุทรแอตแลนติก ครอบคลุมเส้นทางเดินเรือหลัก 3 เส้นทาง ได้แก่ เส้นทางจากยุโรปไปยังชายฝั่งตะวันตกของสหรัฐฯ เส้นทางจากอเมริกาใต้ไปยังอเมริกาเหนือ และเส้นทางจากเอเชียไปยังชายฝั่งตะวันออกของสหรัฐฯ ที่ลดระยะการเดินทางเฉลี่ยเหลือเพียง 10 ชั่วโมงเท่านั้น (จากเดิมต้องอ้อมแหลมเคปฮอร์นทวีป อเมริกาใต้เป็นระยะทางราว 8,000 ไมล์ และใช้เวลานานถึง 2 สัปดาห์) โดยในหนึ่งปีมีเรือจำนวนกว่า 14,000 ลำแล่นผ่านคลองปานามา หรือคิดโดยเฉลี่ยราว 39 ลำต่อวัน
สำหรับการเริ่มขุดคลองปานามานั้น สหรัฐฯ ได้เป็นผู้สร้างขึ้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 และอยู่ภายใต้การควบคุมของสหรัฐฯ จนถึงปี 2542 ก่อนที่โอนอำนาจการควบคุมทั้งหมดให้แก่ปานามา ตามสนธิสัญญาที่ลงนามร่วมกันในช่วงทศวรรษ 1970 ซึ่งเมื่อวันที่ 22 ธ.ค. 2567 “โดนัลด์ ทรัมป์” ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ได้กล่าวในงาน AmericaFest ถึงประเด็นความไม่เป็นธรรมในการเก็บค่าธรรมเนียมที่สูงเกินไปกับการขนส่งสินค้าของสหรัฐฯ โดยมีการเรียกร้องให้ลดค่าธรรมเนียมการใช้คลองปานามา ไม่เช่นนั้นทรัมป์ก็จะเตรียมการยึดคลองปานามากลับมาให้กับสหรัฐฯ
ทรัมป์ได้อ้างว่า คลองปานามาเคยเป็นของสหรัฐฯ และได้ส่งมอบให้ปานามา แต่หากปานามาไม่ปฏิบัติตามหลักการทั้งทางศีลธรรมและกฎหมาย ทรัมป์จะเรียกร้องให้คืนคลองปานามากลับมาให้สหรัฐฯ โดยไม่มีข้อโต้แย้งใดๆ ซึ่งข้อสังเกตของการขู่ยึดคลองนี้ ยังมีอีกประเด็นที่ทรัมป์แสดงถึงความกังวล ว่าเขาไม่ต้องการให้คลองปานามา “ตกไปอยู่ผิดมือ" โดยเฉพาะจีน เนื่องจากอิทธิพลของจีนที่มีต่อคลองนี้มากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะตามข้อมูลแล้ว จีนใช้คลองปานามาเป็นช่องทางขนส่งสินค้าเป็นอันดับสองรองจากสหรัฐฯ อีกทั้งปานามายังเป็นประเทศแรกในฝั่งละตินอเมริกาที่เข้าร่วมโครงการข้อริเริ่มสายแถบและเส้นทาง" (Belt and Road Initiative : BRI) เป็นการเชื่อมความสัมพันธ์และความร่วมมือระหว่างจีนกับประเทศต่าง ๆ ให้แน่นแฟ้นมากขึ้น ผ่านการที่จีนเข้าไปลงทุนโครงการโครงสารพื้นฐานต่าง ๆ ของประเทศพันธมิตรที่เข้าร่วม ด้วยจุดประสงค์ที่จะขยายตลาดการค้าระหว่างจีนกับประเทศต่าง ๆ ในทวีปเอเชียและยุโรป เสมือนเป็นเส้นทางสายไหมใหม่ที่จีนจะเป็นพี่ใหญ่ครองอำนาจสูงที่สุด อีกทั้งยังได้ประโยชน์จากด้านการเมืองด้วย
นอกจากนี้ ในปี 2560 ปานามาได้ตัดความสัมพันธ์ทางการทูตกับไต้หวัน และยอมรับว่าไต้หวันเป็นส่วนหนึ่งของประเทศจีนอีกด้วย ทั้งหมดนี้เป็นข้อสังเกตที่คาดว่าทรัมป์ เตรียมอ้างสิทธิคลองปานามา เพื่อขจัดอิทธิพลจีน มหาอำนาจที่เป็นคู่แข่งอันดับ 1 ของสหรัฐฯ ตามวิสัยทัศน์ที่ทรัมป์ได้ตั้งมั่นให้ “อเมริกาต้องมาก่อน” ด้วยการทำทุกวิถีทางเพื่อคำนึงถึงผลประโยชน์ทางการค้าและความมั่นคงแห่งชาติของสหรัฐฯ มาก่อนเป็นอันดับแรก เฉกเช่นการขู่ขึ้นภาษีนำเข้ากับทางจีนที่ผ่านมา และเนื่องจากคลองปานามายังเป็นเส้นทางสำคัญต่อการค้าของสหรัฐฯ อีกทั้งในกรณีที่เกิดความขัดแย้งทางทหารกับจีน คลองแห่งนี้จะมีความสำคัญในการเคลื่อนย้ายเรือและทรัพยากรอื่น ๆ ของสหรัฐฯ อีกด้วย
ด้าน ประธานาธิบดี “โฮเซ ราอูล มูลิโน“ แห่งปานามา กล่าวตอบโต้ว่า คลองปานามาเป็นของชาวปานามา จีนไม่ได้มีอิทธิพลใด ๆ ต่อคลองนี้ และความเป็นเอกราชของประเทศนั้นไม่สามารถต่อรองได้ นับเป็นการปฏิเสธการเจรจาต่อรองใดๆ กับ โดนัลด์ ทรัมป์ รวมถึงยังปฏิเสธในการลดค่าธรรมเนียมผ่านคลองสำหรับเรือสัญชาติสหรัฐฯ เนื่องจากค่าธรรมเนียมได้ถูกกำหนดภายใต้กระบวนการหนึ่งที่มาช้านานแล้ว
ก็คงต้องรอดูต่อไปว่าโดนัลด์ ทรัมป์ จะดำเนินการตอบโต้อย่างไรต่อไปกับทางปานามา ซึ่งด้วยลักษณะการดำเนินนโยบายประเทศที่เอาผลประโยชน์ของสหรัฐฯ มาเป็นอันดับหนึ่ง ประกอบกับแนวความคิดแบบอนุรักษ์นิยมอย่างสุดโต่งที่มุ่งมั่นเป็นปฏิปักษ์กับจีนอย่างชัดเจน ก็อาจจะได้เห็นอะไรที่คาดไม่ถึงก็เป็นได้ โดยเฉพาะหลังการเข้ารับตำแหน่ง ประธานาธิบดีสหรัฐฯ อย่างเป็นทางการ ในวันที่ 20 ม.ค. 2568 ที่จะถึงนี้
ข่าวเด่น